XANH HÓA KHỞI NGHIỆP – GIEO HY VỌNG, GẶT TƯƠNG LAI

Mở đầu 
Vấn đề về bảo vệ môi trường và phục hồi cho những thế hệ kế tiếp là vấn đề quan trọng được quan tâm trong bối cảnh biến động của kinh tế, các doanh nghiệp phải tăng tốc để có được lợi thế cạnh tranh và điều này vô hình trung đã hủy hoại thiên nhiên, ảnh hưởng đến cuộc sống của các thế hệ tương lai (Anghel và Anghel, 2022). Đồng thời, trước xu hướng tiêu dùng thay đổi, mọi người có xu hướng chọn những sản phẩm thân thiện với môi trường, quan tâm đến tiêu dùng xanh, sản phẩm xanh, không chỉ tiết kiệm mà còn cân nhắc những gì họ cho là an toàn, chất lượng và không gây ô nhiễm. Theo kết quả cuộc khảo sát Nhận thức và hành vi tiêu dùng xanh 2024, có tới 59% người tiêu dùng cho biết họ sẽ gia tăng sử dụng sản phẩm xanh và tiêu dùng xanh trong thời gian tới (Hội doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, 2024). Điều này cho thấy tiềm năng chuyển đổi sinh thái xã hội theo hướng xanh, bền vững trong đó xu hướng chuyển đổi tất yếu là khởi nghiệp xanh. 

1. Khởi nghiệp xanh và xu hướng khởi nghiệp xanh ngày nay 
Theo Lotfi và cộng sự (2018), khởi nghiệp xanh là sự tích hợp giữa các lợi ích kinh doanh, môi trường và xã hội trong kinh doanh để đạt được khả năng cạnh tranh vượt trội. Khởi nghiệp xanh là cách để các doanh nhân khởi nghiệp vừa giải quyết những thách thức của môi trường mà thế giới đang phải đối mặt vừa để tự tạo những cơ hội kinh tế cho bản thân và cộng đồng (Ali và cộng sự, 2023). Một công trình nghiên cứu khác gần đây cũng viết về sự kết hợp giữa kinh doanh và môi trường này. Theo nghiên cứu về khung lý thuyết của khởi nghiệp xanh và phát triển bền vững (Gupta và Dharwal, 2022), khởi nghiệp xanh kết hợp tinh thần kinh doanh với sự đề cao tính bền vững và xu thế xanh. Do đó, khởi nghiệp xanh đã góp phần biến các công ty thương mại thuần túy trở thành tổ chức kinh doanh vì cộng đồng nhằm bảo tồn và duy trì môi trường.
Qua các nghiên cứu của các tác giả, khởi nghiệp xanh là việc một doanh nghiệp hay cá nhân thu lợi ích kinh doanh dựa trên việc hình thành những sản phẩm, công nghệ góp phần duy trì và bảo tồn môi trường, tạo nên những tác động tích cực đến môi trường và xã hội. 

Khởi nghiệp xanh đã và đang được các quốc gia trên thế giới quan tâm rất nhiều. Gần 80% nhà đầu tư toàn cầu cân nhắc đầu tư vào các công ty tập trung đến tác động môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp khởi nghiệp xanh đang là tiêu điểm thu hút đầu tư (Mạng lưới kiểm toán toàn cầu PwC, 2022). Nguồn vốn đầu tư cho khởi nghiệp xanh có xu hướng tăng liên tiếp ở Việt Nam. So với khởi nghiệp lĩnh vực khác, khởi nghiệp xanh có ưu thế sở hữu các dòng tài trợ vững chắc từ chính phủ, tổ chức phi chính phủ, tổ chức quốc tế, lẫn các chương trình CSR của các tập đoàn, doanh nghiệp lớn… (Viện Nghiên cứu quản lý phát triển bền vững, 2023).
Sự phát triển của khởi nghiệp xanh là dấu hiệu tích cực trong sự phát triển kinh tế và là biểu tượng của sự cam kết bảo vệ môi trường (BVMT) và xây dựng một tương lai bền vững. Các startup xanh không chỉ đóng góp cho sự phát triển KTXH mà còn tạo ra những giải pháp sáng tạo và hiệu quả cho các vấn đề môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến cộng đồng xã hội.

2. Xu hướng khởi nghiệp xanh là một trong những chìa khóa quan trọng của chuyển đổi sinh thái xã hội theo hướng bền vững 

Vậy tại sao ngày nay khởi nghiệp xanh lại quan trọng nhất là trong quá trình chuyển đổi sinh thái xã hội theo hướng bền vững? 

Khởi nghiệp xanh thể hiện vai trò quan trọng và là một trong những chìa quá của quá trình chuyển đổi sinh thái xã hội theo hướng bền vững là bởi: 
– Khởi nghiệp xanh góp phần giải quyết các thách thức môi trường: Các mô hình khởi nghiệp xanh thường tập trung vào việc tạo ra các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề môi trường như biến đổi khí hậu, ô nhiễm, cạn kiệt tài nguyên. Điển hình trong số đó, công ty SolarBK là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực năng lượng mặt trời tại Việt Nam, cung cấp các giải pháp điện mặt trời áp mái cho hộ gia đình và doanh nghiệp. Việc sử dụng năng lượng mặt trời giúp giảm phát thải khí nhà kính và giảm phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch. Trong đó, SolarBK đã thực hiện các dự án trọng điểm quốc gia về năng lượng sạch và chiếu sáng tại quần đảo Trường Sa, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc đưa năng lượng sạch đến các vùng biển đảo của Việt Nam. Từ năm 2009, công ty đã triển khai hệ thống năng lượng gió và mặt trời tại 48 đảo và nhà giàn thuộc quần đảo Trường Sa, với hơn 5.700 tấm pin năng lượng mặt trời, 130 tua-bin gió và gần 1.000 đèn LED. Hệ thống này cung cấp khoảng 5,2 MWh điện mỗi ngày, tiết kiệm hàng trăm nghìn lít dầu diesel và giảm phát thải CO2 đáng kể hàng năm (VietNamNet, 2019). Dự án này đã giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho quân và dân trên đảo, thay thế nguồn điện hạn chế từ máy phát diesel.
Đặc biệt, SolarBK đã phát triển thành công hệ thống lọc nước biển bằng năng lượng sạch trên đảo Song Tử Tây – Trường Sa. Dự án này sử dụng 22,5 kWp năng lượng mặt trời để sản xuất khoảng 18m3 nước ngọt sạch mỗi ngày, giúp giải quyết vấn đề thiếu nước ngọt nghiêm trọng cho quân và dân trên đảo, đặc biệt trong mùa khô. Hệ thống này có khả năng lọc 250 lít nước ngọt/giờ từ nước biển và hoạt động hoàn toàn độc lập nhờ 100% năng lượng sạch từ gió và mặt trời. Sản phẩm này đã được thử nghiệm thành công và là kết quả của đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Công Thương.

– Khởi nghiệp xanh tăng cường thúc đẩy kinh tế tuần hoàn phát triển: Khởi nghiệp xanh khuyến khích việc tái sử dụng, tái chế và giảm thiểu rác thải, góp phần xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên. Đặc biệt, nhiều cửa hàng không bao bì như Lai Day Refill & More hay The Zero Waste Store đang dần phổ biến ở các thành phố lớn, khuyến khích người tiêu dùng sử dụng sản phẩm không đóng gói và tái sử dụng bao bì, nhiều chuỗi cửa hàng ở Việt Nam cũng đưa ra các chương trình xanh như: Chương trình “Aeon xanh” khuyến khích khách hàng sử dụng túi vải, Starbucks Việt Nam khuyến khích khách hàng mang cốc cá nhân để được giảm giá…Ngoài ra, trước xu thế khởi nghiệp xanh các nhãn hàng cũng tích cực thay đổi trong hoạt động sản xuất và kinh doanh, trong đó từ tháng 3/2020, nhãn hàng Nestle Milo bắt đầu sử dụng ống hút giấy cho dòng sản phẩm Milo. Với việc áp dụng ống hút giấy góp phần giảm thiểu 6.7 tấn rác thải nhựa, cũng chính sự thay đổi này là cảm hứng tích cực và hành động thiết thực hướng đến một tương lai không rác thải nhựa từ chính hành động nhỏ nhất.

– Khởi nghiệp xanh tạo ra việc làm và góp phần giúp tăng trưởng kinh tế: Ngành kinh tế xanh đang phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế quốc gia. Ngày nay, tại những vùng nông nghiệp, các start up đã tận dụng vừa là nơi để canh tác nông nghiệp hữu cơ vừa phát triển du lịch sinh thái. Các trang trại hữu cơ như nông trại hữu cơ Son Bá Mười (Thanh Hóa) là ví dụ điển hình cho dự án nông trại hữu cơ độc đáo, đem lại thu nhập và giá trị cho cả cộng đồng. Mô hình trồng rau theo hướng hữu cơ còn thu hút nhiều khách du lịch trại nghiệm thu hoạch rau sạch, thưởng thức ngay tại vườn, tận hưởng không khí xanh sạch tại bản Son Bá Mười. Khách hàng đến homestay nơi đây chủ yếu là các du khách nước ngoài và mang lại kinh tế không nhỏ cho vùng này (Nông nghiệp môi trường, 2023).
– Đặc biệt, khởi nghiệp xanh tăng cường nâng cao nhận thức cộng đồng về sự phát triển bền vững: Các dự án khởi nghiệp xanh thường có tác động tích cực đến cộng đồng, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và khuyến khích lối sống bền vững. Đặc biệt, việc các thương hiệu thời trang bền vững như Thủ công mây tre đan Việt Nam hay các cửa hàng thực phẩm hữu cơ  phát triển những sản phẩm thân thiện với môi trường, lành tính đang trở thành xu hướng khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường, có nguồn gốc rõ ràng.
– Hiện nay, khởi nghiệp xanh luôn có sức thu hút đầu tư và hợp tác quốc tế: Xu hướng phát triển bền vững đang thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư và tổ chức quốc tế, mở ra cơ hội hợp tác và phát triển cho các doanh nghiệp khởi nghiệp xanh với nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích. Nhiều quỹ đầu tư quốc tế và trong nước như ADB Ventures, Vietnam Innovation Challenge hay VSV Capital đang quan tâm và rót vốn vào các startup xanh có tiềm năng. Các tổ chức như USAID, GIZ, UNDP thường xuyên có các chương trình hỗ trợ, tư vấn và kết nối cho các startup xanh tại Việt Nam, giúp họ tiếp cận công nghệ, kiến thức và thị trường quốc tế.
Xu thế khởi nghiệp xanh còn được thúc đẩy bởi mục tiêu Net Zero mà nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm Việt Nam, đã cam kết. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự đổi mới sáng tạo không ngừng từ các doanh nghiệp, đặc biệt là các startup, trong việc phát triển công nghệ carbon thấp, giải pháp kinh tế tuần hoàn và các mô hình kinh doanh bền vững. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh có thể tạo ra 24 triệu việc làm mới trên toàn cầu vào năm 2030 và giúp giảm 10 tỷ tấn phát thải carbon mỗi năm. Những con số này cho thấy tiềm năng kinh tế và môi trường to lớn mà khởi nghiệp xanh mang lại.

Các lĩnh vực tiềm năng của khởi nghiệp xanh hiện nay bao gồm: 
– Năng lượng tái tạo: Điện mặt trời, điện gió, thủy điện nhỏ, sinh khối.
– Nông nghiệp bền vững: Nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, các giải pháp giảm thiểu chất thải nông nghiệp.
– Quản lý chất thải và tái chế: Các mô hình thu gom, phân loại và tái chế rác thải, sản xuất sản phẩm từ vật liệu tái chế.
– Giao thông xanh: Xe điện, xe đạp công cộng, các giải pháp giao thông thông minh giảm phát thải.
– Du lịch sinh thái: Các tour du lịch có trách nhiệm với môi trường và cộng đồng địa phương.
– Vật liệu và sản phẩm thân thiện môi trường: Sản phẩm bao bì tự hủy, vật liệu xây dựng xanh.
Theo số liệu của Bộ Khoa học và Công nghệ, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam hiện có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 2 kỳ lân, 11 doanh nghiệp được định giá hơn 100 triệu USD, hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, 202 khu làm việc chung; 208 quỹ đầu tư; 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh. Trong số này, ước tính có khoảng 200 – 300 doanh nghiệp tập trung vào lĩnh vực chuyển đổi xanh, bao gồm các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công nghệ môi trường, nông nghiệp bền vững và kinh tế tuần hoàn. Con số này tương đương khoảng 5 – 7% tổng số startup hiện nay.​ Các doanh nghiệp tập trung vào lĩnh vực chuyển đổi xanh, bao gồm năng lượng tái tạo, công nghệ môi trường, nông nghiệp bền vững và kinh tế tuần hoàn. Các sản phẩm và giải pháp của nhóm doanh nghiệp này không chỉ giải quyết vấn đề môi trường trong nước, mà còn từng bước chinh phục thị trường quốc tế.
Tiêu biểu như Công ty Enfarm Agritech, với thiết bị đo dinh dưỡng thông minh ứng dụng công nghệ IoT và AI, đã giúp người nông dân tối ưu hóa sử dụng phân bón, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và cải thiện năng suất. Thiết bị này hiện đã có mặt tại Philippines với dự án trồng cà-phê trên diện tích 30.000 ha.

Điểm nổi bật của Bộ thiết bị đo dinh dưỡng thông minh của doanh nghiệp này là ứng dụng công nghệ internet vạn vật và trí tuệ nhân tạo để đưa ra đánh giá bốn thành phần: Đất, nước, cây trồng và phân bón, từ đó cung cấp cho người nông dân thông tin về nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng. Qua đó giải quyết một trong những vấn đề lớn nhất của nông nghiệp thế giới là 60% lượng phân bón không được cây trồng hấp thụ, gây lãng phí tới 120 tỷ USD mỗi năm, thoái hóa một phần ba diện tích trồng trọt và tạo ra 5% tổng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu.
Ngoài ra, Công ty CP Nhựa sinh học BUYO, quán quân TECHFEST năm 2023 với giải pháp đột phá là bao bì phân hủy sinh học từ bã mía và nguyên liệu hữu cơ. Sản phẩm đã đạt được các chứng chỉ, tiêu chuẩn khắt khe của thị trường yêu cầu cao như châu Âu, Mỹ và tham gia vào chuỗi cung ứng bền vững của các tập đoàn lớn như AB InBev, Kikkoman, Bidfood.

3. Những cơ hội và thách thức hiện nay trong quá trình khởi nghiệp xanh tại Việt Nam hiện nay 
3.1. Về cơ hội
Một là, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường. Sự thay đổi nhận thức này tạo ra một thị trường rộng lớn cho các sản phẩm nông nghiệp sạch, năng lượng tái tạo, vật liệu sinh học, giải pháp quản lý chất thải, và các dịch vụ xanh khác. Đồng thời, sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, và công nghệ sinh học, mở ra nhiều cơ hội để tạo ra các giải pháp xanh sáng tạo và hiệu quả. Các startup có thể tận dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Hai là, hiện nay các chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính và các chương trình khuyến khích cho các doanh nghiệp khởi nghiệp xanh ngày càng mở rộng. Trong đó Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 01/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050 đặt ra các mục tiêu cụ thể về xanh hóa sản xuất, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, và khuyến khích tiêu dùng bền vững, tạo ra một khung pháp lý thuận lợi cho các startup xanh, Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 07/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển Kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam góp phần định hướng phát triển nền kinh tế theo hướng khép kín, tối ưu hóa tài nguyên và giảm thiểu chất thải, thúc đẩy nhiều lĩnh vực tiềm năng cho các startup đổi mới sáng tạo trong việc tái chế, tái sử dụng và chuyển đổi chất thải thành tài nguyên. Những chính sách này không chỉ thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính phủ mà còn là cơ sở để các cơ quan địa phương xây dựng các chương trình hỗ trợ cụ thể, bao gồm quỹ hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, và kết nối thị trường cho các doanh nghiệp xanh, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Sự đồng bộ trong các chính sách từ trung ương đến địa phương tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi, giúp các startup xanh dễ dàng hơn trong việc tiếp cận nguồn lực và phát triển các mô hình kinh doanh bền vững.

Ba là, các quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế và các nhà đầu tư cá nhân ngày càng quan tâm đến các dự án có tác động xã hội và môi trường tích cực. Điều này giúp các startup xanh dễ dàng hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Xu hướng đầu tư có trách nhiệm xã hội (Socially Responsible Investing – SRI) và đầu tư tác động (Impact Investing) ngày càng trở nên phổ biến, thúc đẩy dòng vốn vào các doanh nghiệp giải quyết các thách thức về môi trường và xã hội. Các tổ chức quốc tế như Quỹ Khí hậu Xanh (Green Climate Fund – GCF) và Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (European Investment Bank – EIB) đã huy động và phân bổ nguồn lực cho các dự án xanh trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), một thành viên của Ngân hàng Thế giới, cũng tích cực tài trợ cho các dự án xanh tại Việt Nam. Điển hình là việc IFC đã mua lại trái phiếu xanh lá và xanh dương do SEABank phát hành, trị giá 75 triệu USD vào tháng 6/2024, cho thấy sự cam kết của các tổ chức này trong việc thúc đẩy tài chính xanh tại Việt Nam (VCCI, 2024). Trái phiếu xanh lá là loại trái phiếu được phát hành để huy động vốn cho các dự án hoặc tài sản mang lại lợi ích tích cực cho môi trường và khí hậu. Bằng cách cung cấp một kênh tài chính cho các dự án xanh, trái phiếu xanh góp phần quan trọng vào việc chuyển dịch nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng xanh, ít carbon hơn. Bên cạnh đó, Trái phiếu xanh dương là một phân khúc chuyên biệt của trái phiếu xanh, tập trung vào việc huy động vốn cho các dự án liên quan đến bảo tồn và phát triển bền vững các tài nguyên biển và đại dương. Nguồn vốn từ trái phiếu xanh dương được sử dụng để bảo vệ hệ sinh thái biển, quản lý tài nguyên biển một cách bền vững và hỗ trợ nền kinh tế biển xanh. Trái phiếu xanh dương là công cụ tài chính quan trọng để phát triển các ngành kinh tế biển theo hướng bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường biển, đồng thời vẫn tạo ra giá trị kinh tế.
Tại Việt Nam, nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ đầu tư tác động đã và đang tập trung vào lĩnh vực xanh. Các quỹ như Earth Venture Capital (EVC) xác định việc đầu tư và hỗ trợ các công ty khởi nghiệp công nghệ xanh tại Việt Nam như một giải pháp chống biến đổi khí hậu, với mục tiêu mang lại sự thịnh vượng bền vững. ITI Fund cũng là một quỹ quan tâm đến các startup xanh, đã đầu tư vào các dự án hệ thống điện mặt trời áp mái khu công nghiệp và dự án “Thế Giới Xanh”. Mặc dù số liệu cụ thể về tổng vốn đầu tư vào startup xanh tại Việt Nam còn hạn chế, nhưng báo cáo của Bain & Company, GenZero, Google, Standard Chartered và Temasek công bố vào tháng 5/2025 cho thấy, đầu tư xanh từ khu vực tư nhân ở Việt Nam đạt hơn 160 triệu USD vào năm 2024, chiếm khoảng 2% tổng đầu tư của nhóm SEA-6 (Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam). Báo cáo này cũng chỉ ra rằng, ngành năng lượng tiếp tục chiếm hai phần ba tổng giá trị đầu tư xanh trong khu vực, với năng lượng mặt trời ghi nhận mức tăng đầu tư lớn nhất (100%), trong khi giao dịch trong lĩnh vực quản lý chất thải tăng 60% so với cùng kỳ năm ngoái (Vneconomy, 2025).
Xu hướng này đã thúc đẩy sự ra đời của các sản phẩm tài chính xanh như trái phiếu xanh, tín dụng xanh, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các startup xanh trong việc tiếp cận các nguồn vốn đa dạng để hiện thực hóa các ý tưởng và dự án của mình.
3.2. Về thách thức 
Khởi nghiệp xanh, dù đầy tiềm năng, vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể có thể cản trở sự phát triển của các doanh nghiệp non trẻ trong lĩnh vực này. Một trong những thách thức lớn nhất là tài chính và vốn đầu tư ban đầu cao. Nhiều dự án xanh, đặc biệt là những dự án liên quan đến công nghệ sạch, năng lượng tái tạo, hoặc hạ tầng bền vững, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ để nghiên cứu, phát triển và triển khai. Thời gian hoàn vốn cho các dự án này thường dài hơn so với các mô hình kinh doanh truyền thống, điều này có thể khiến một số nhà đầu tư ngần ngại, đặc biệt là những nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng (UNDP Việt Nam, 2023).
Ngoài ra, các sản phẩm và dịch vụ xanh thường được sản xuất bằng quy trình thân thiện môi trường hơn, sử dụng nguyên liệu bền vững hoặc công nghệ tiên tiến, dẫn đến chi phí sản xuất cao hơn. Điều này khiến giá bán ra thị trường của chúng thường cao hơn các sản phẩm tương tự nhưng được sản xuất theo cách truyền thống. Mặc dù người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các yếu tố môi trường, nhưng yếu tố giá cả vẫn là một rào cản lớn. Việc thuyết phục khách hàng trả thêm chi phí cho “giá trị xanh” là một bài toán khó mà các startup cần giải quyết thông qua truyền thông hiệu quả và tạo ra giá trị khác biệt rõ rệt.
Mặc dù Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích tăng trưởng xanh, nhưng việc thực thi và cụ thể hóa các quy định đôi khi còn chậm hoặc chưa rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động và mở rộng. Các thủ tục hành chính phức tạp, thiếu hướng dẫn chi tiết hoặc sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật có thể làm nản lòng các nhà khởi nghiệp và cản trở sự phát triển của các dự án xanh (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2023).

Kết luận
Hành trình khởi nghiệp xanh, dù còn nhiều gập ghềnh và thách thức, đang thực sự thắp sáng những ước mơ về một tương lai bền vững hơn cho Việt Nam và các nước trên thế giới. Từ việc đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng cao về sản phẩm thân thiện môi trường đến việc tận dụng các chính sách ưu đãi và dòng vốn đầu tư xanh, mọi yếu tố đều hội tụ để biến thách thức thành cơ hội bứt phá. Các startup xanh không chỉ đơn thuần là những doanh nghiệp tìm kiếm lợi nhuận, mà còn là những đơn vị tiên phong trong việc giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách, từ biến đổi khí hậu đến ô nhiễm chất thải.

Tài liệu tham khảo 

1. Anghel, G. A., & Anghel, M. A. (2022). Green entrepreneurship among students—social and behavioral motivation. Sustainability, 14(14), 8730.
2. Bộ Tài nguyên và Môi trường. (2023). Thách thức từ chuyển đổi xanh và hành động của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Truy cập từ https://monre.gov.vn/Pages/thach-thuc-tu-chuyen-doi-xanh-va-hanh-dong-cua-bo-tai-nguyen-va-moi-truong.aspx
3. ITI Fund. (2022). Một số quỹ đầu tư quan tâm startup “xanh” tại Việt Nam. Truy cập từ https://itifund.com/mot-so-quy-dau-tu-quan-tam-startups-xanh-tai-viet-nam/
4. Mai Thanh Lan, Đinh Thị Hương, và Bùi Thị Thu Hà. (2023). Yếu tố tác động đến ý định khởi nghiệp xanh, lợi thế cạnh tranh xanh và phát triển bền vững của giới trẻ Việt Nam. Tạp chí Khoa học Thương mại, 174, 47-61.
5. Quốc hội Việt Nam. (2020). Luật Bảo vệ môi trường 2020.
6. Thủ tướng Chính phủ. (2021). Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 01/10/2021 phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050.
7. Thủ tướng Chính phủ. (2022). Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 07/6/2022 phê duyệt Đề án Phát triển Kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
8. UNDP Việt Nam. (2023). Đề xuất các chính sách tài chính thúc đẩy chuyển đổi xanh và tăng trưởng bền vững tại Việt Nam. Truy cập từ https://www.undp.org/vi/vietnam/news/de-xuat-cac-chinh-sach-tai-chinh-thuc-day-chuyen-doi-xanh-va-tang-truong-ben-vung-tai-viet-nam
9. VCCI. (2024). Chuyển đổi xanh: Cơ hội và thách thức với doanh nghiệp Việt Nam. Truy cập từ https://www.vcci.com.vn/news/chuyen-doi-xanh-co-hoi-va-thach-thuc-voi-doanh-nghiep-viet-nam
10. Vneconomy. (2025). Đầu tư xanh từ khu vực tư nhân ở Việt Nam đạt hơn 160 triệu USD. Truy cập từ https://vneconomy.vn/techconnect//dau-tu-xanh-tu-khu-vuc-tu-nhan-o-viet-nam-dat-hon-160-trieu-usd.htm
11. VietNamNet. (2019). Truong Sa Islands light up with clean energy. Truy cập từ https://vietnamnet.vn/en/truong-sa-islands-light-up-with-clean-energy-E217479.html

English below:

GREENING STARTUPS – SOWING HOPE, REAPING THE FUTURE

Introduction
The issue of environmental protection and restoration for future generations is an important issue of concern in the context of economic fluctuations, businesses have to accelerate to gain a competitive advantage and this has invisibly destroyed nature, affecting the lives of future generations (Anghel and Anghel, 2022). At the same time, in the face of changing consumer trends, people tend to choose environmentally friendly products, care about green consumption, green products, not only save money but also consider what they think is safe, quality and non-polluting. According to the results of the 2024 Green Consumer Awareness and Behavior survey, up to 59% of consumers said they will increase the use of green products and green consumption in the coming time (Association of High-Quality Vietnamese Goods Enterprises, 2024). This shows the potential for transforming social ecology towards green and sustainability, in which the inevitable transformation trend is green startups.

1. Green startups and green startup trends today
According to Lotfi et al. (2018), green entrepreneurship is the integration of business, environmental and social benefits in business to achieve superior competitiveness. Green entrepreneurship is a way for entrepreneurs to both solve the environmental challenges that the world is facing and create economic opportunities for themselves and the community (Ali et al., 2023). Another recent study also writes about this combination of business and environment. According to the study on the theoretical framework of green entrepreneurship and sustainable development (Gupta and Dharwal, 2022), green entrepreneurship combines the entrepreneurial spirit with the promotion of sustainability and green trends. Therefore, green entrepreneurship has contributed to turning purely commercial companies into community-based business organizations to preserve and maintain the environment. Through the authors’ research, green entrepreneurship is when a business or individual gains business benefits based on the creation of products and technologies that contribute to maintaining and preserving the environment, creating positive impacts on the environment and society.

Green startups have been receiving a lot of attention from countries around the world. Nearly 80% of global investors consider investing in companies that focus on environmental and social impacts and corporate governance. Green startups are the focus of attracting investment (PwC Global Audit Network, 2022). Investment capital for green startups tends to increase continuously in Vietnam. Compared to startups in other fields, green startups have the advantage of having solid funding streams from the government, non-governmental organizations, international organizations, and CSR programs of large corporations and enterprises… ( Institute for Sustainable Development Management Research, 2023 ).
The development of green startups is a positive sign in economic development and a symbol of commitment to environmental protection and building a sustainable future. Green startups not only contribute to socio-economic development but also create innovative and effective solutions to environmental problems, minimizing negative impacts on the social community.

2. Green entrepreneurship is one of the important keys to sustainable socio-ecological transformation.

So why is green entrepreneurship so important today, especially in the process of socio-ecological transformation towards sustainability?

Green startups play an important role and are one of the keys to the process of socio-ecological transformation towards sustainability because:
– Green startups contribute to solving environmental challenges: Green startup models often focus on creating innovative solutions to environmental problems such as climate change, pollution, and resource depletion. Typically, SolarBK is one of the pioneers in the field of solar energy in Vietnam, providing rooftop solar power solutions for households and businesses. The use of solar energy helps reduce greenhouse gas emissions and dependence on fossil energy sources. In particular, SolarBK has implemented national key projects on clean energy and lighting in the Truong Sa archipelago, marking an important milestone in bringing clean energy to Vietnam’s sea and island areas. Since 2009, the company has deployed wind and solar power systems on 48 islands and platforms in the Spratly Islands, with more than 5,700 solar panels, 130 wind turbines and nearly 1,000 LED lights. The system provides about 5.2 MWh of electricity per day, saving hundreds of thousands of liters of diesel and significantly reducing CO2 emissions annually (VietNamNet, 2019). This project has significantly improved the quality of life for soldiers and civilians on the island, replacing the limited power supply from diesel generators. In particular, SolarBK has successfully developed a seawater filtration system using clean energy on Song Tu Tay Island – Truong Sa. This project uses 22.5 kWp of solar energy to produce about 18m3 of clean fresh water per day, helping to solve the serious problem of fresh water shortage for soldiers and people on the island, especially in the dry season. This system is capable of filtering 250 liters of fresh water per hour from seawater and operates completely independently thanks to 100% clean energy from wind and sun. This product has been successfully tested and is the result of a scientific research project at the Ministry of Industry and Trade level.

– Green startups promote the development of circular economy: Green startups encourage reuse, recycling and waste reduction, contributing to building a circular economy, reducing pressure on natural resources. In particular, many packaging-free stores such as Lai Day Refill & More or The Zero Waste Store are gradually becoming popular in big cities, encouraging consumers to use unpackaged products and reuse packaging. Many chain stores in Vietnam also offer green programs such as: “Green Aeon” program encourages customers to use cloth bags, Starbucks Vietnam encourages customers to bring their own cups to get discounts… In addition, facing the trend of green startups, brands are also actively changing in production and business activities, in which from March 2020, Nestle Milo brand started using paper straws for the Milo product line. By applying paper straws, we have contributed to reducing 6.7 tons of plastic waste. This change is a positive inspiration and practical action towards a future without plastic waste from the smallest actions.

– Green startups create jobs and contribute to economic growth: The green economy is growing strongly, creating many new job opportunities and contributing to national economic growth. Today, in agricultural areas, startups have taken advantage of both organic farming and ecotourism development. Organic farms such as Son Ba Muoi Organic Farm (Thanh Hoa) are typical examples of unique organic farm projects, bringing income and value to the whole community. The organic vegetable growing model also attracts many tourists to experience harvesting clean vegetables, enjoy them right in the garden, and enjoy the clean green air in Son Ba Muoi village. Customers coming to homestays here are mainly foreign tourists and bring a significant economic benefit to this area (Environmental Agriculture, 2023).
– In particular, green startups increase public awareness of sustainable development: Green startup projects often have a positive impact on the community, raising awareness of environmental protection and encouraging sustainable lifestyles. In particular, the development of environmentally friendly and benign products by sustainable fashion brands such as Vietnamese Bamboo and Rattan Handicraft or organic food stores is becoming a trend that encourages consumers to choose environmentally friendly products with clear origins.
– Currently, green startups always attract international investment and cooperation: The sustainable development trend is attracting great attention from international investors and organizations, opening up opportunities for cooperation and development for green startups with many preferential and encouraging policies. Many international and domestic investment funds such as ADB Ventures, Vietnam Innovation Challenge or VSV Capital are interested in and investing in potential green startups. Organizations such as USAID, GIZ, UNDP regularly have support, consulting and connection programs for green startups in Vietnam, helping them access technology, knowledge and international markets.
The trend of green startups is also promoted by the Net Zero target that many countries in the world, including Vietnam, have committed to. To achieve this goal, there needs to be continuous innovation from businesses, especially startups, in developing low-carbon technologies, circular economic solutions and sustainable business models. According to a report by the World Bank, the transition to a green economy could create 24 million new jobs globally by 2030 and help reduce 10 billion tons of carbon emissions each year. These figures show the enormous economic and environmental potential that green startups bring.

Potential areas of green startups today include:
– Renewable energy: Solar power, wind power, small hydropower, biomass.
– Sustainable agriculture: Organic agriculture, high-tech agriculture, solutions to reduce agricultural waste.
– Waste management and recycling: Models for collecting, sorting and recycling waste, manufacturing products from recycled materials.
– Green transportation: Electric vehicles, public bicycles, smart transportation solutions to reduce emissions.
– Ecotourism: Tours that are responsible to the environment and local communities.
– Environmentally friendly materials and products: Biodegradable packaging products, green building materials.
According to the Ministry of Science and Technology, Vietnam’s innovative startup ecosystem currently has more than 4,000 innovative startups, including 2 unicorns, 11 businesses valued at more than 100 million USD, more than 1,400 startup support organizations, 202 co-working spaces; 208 investment funds; 35 business promotion organizations. Of these, it is estimated that about 200 – 300 businesses focus on green transformation, including areas such as renewable energy, environmental technology, sustainable agriculture and circular economy. This figure is equivalent to about 5 – 7% of the total number of startups today. Businesses focus on green transformation, including renewable energy, environmental technology, sustainable agriculture and circular economy. The products and solutions of this group of businesses not only solve domestic environmental problems, but also gradually conquer the international market. A typical example is Enfarm Agritech Company, with its smart nutrient measuring device applying IoT and AI technology, which has helped farmers optimize fertilizer use, contributing to reducing greenhouse gas emissions and improving productivity. This device is now available in the Philippines with a coffee planting project on an area of 30,000 hectares.

The highlight of this company’s Smart Nutrient Meter is the application of Internet of Things technology and artificial intelligence to evaluate four components: Soil, water, plants and fertilizers, thereby providing farmers with information on the nutritional needs of crops. Thereby solving one of the biggest problems in world agriculture: 60% of fertilizers are not absorbed by plants, causing waste of up to 120 billion USD each year, degrading one-third of the cultivated area and creating 5% of total global greenhouse gas emissions.
In addition, BUYO Bioplastics Joint Stock Company, the champion of TECHFEST 2023 with a breakthrough solution of biodegradable packaging from sugarcane bagasse and organic materials. The product has achieved strict certifications and standards of demanding markets such as Europe and the US and participated in the sustainable supply chain of large corporations such as AB InBev, Kikkoman, Bidfood.

3. Current opportunities and challenges in the green startup process in Vietnam today

3.1. About opportunities
One is, consumers are increasingly interested in environmentally friendly products and services. This change in perception creates a large market for clean agricultural products, renewable energy, biomaterials, waste management solutions, and other green services. At the same time, the development of science and technology, especially digital technology, artificial intelligence (AI), blockchain, and biotechnology, opens up many opportunities to create innovative and effective green solutions. Startups can take advantage of technology to optimize production processes, minimize environmental impact, and improve product quality.
Second , currently, preferential policies, financial support and incentive programs for green startups are increasingly expanding. In particular, Decision No. 1658/QD-TTg dated October 1, 2021 of the Prime Minister approving the National Strategy on Green Growth for the period 2021 – 2030, with a vision to 2050 sets specific goals on greening production, promoting the use of clean energy, and encouraging sustainable consumption, creating a favorable legal framework for green startups. Decision No. 687/QD-TTg dated June 7, 2022 of the Prime Minister approving the Circular Economy Development Project in Vietnam contributes to orienting the development of the economy towards a closed direction, optimizing resources and minimizing waste, promoting many potential areas for startups to innovate in recycling, reusing and converting waste into resources. These policies not only demonstrate the government’s strong commitment but also serve as a basis for local agencies to develop specific support programs, including financial support funds, tax incentives, and market connections for green businesses, especially small and medium-sized enterprises. The synchronization of policies from the central to local levels creates a favorable ecosystem, making it easier for green startups to access resources and develop sustainable business models.

Third, investment funds, international organizations and individual investors are increasingly interested in projects with positive social and environmental impacts. This makes it easier for green startups to access capital. The trend of socially responsible investing (SRI) and impact investing (Impact Investing) is becoming increasingly popular, promoting capital flows into businesses that address environmental and social challenges. International organizations such as the Green Climate Fund (GCF) and the European Investment Bank (EIB) have mobilized and allocated resources for green projects globally, including Vietnam. In addition, the International Finance Corporation (IFC), a member of the World Bank, is also actively funding green projects in Vietnam. Typically, IFC acquired green and blue bonds issued by SEABank, worth USD 75 million in June 2024, demonstrating the commitment of these organizations to promoting green finance in Vietnam (VCCI, 2024). Green bonds are bonds issued to raise capital for projects or assets that bring positive benefits to the environment and climate. By providing a financial channel for green projects, green bonds contribute significantly to the transition of the economy to a greener, lower-carbon growth model. In addition, blue bonds are a specialized segment of green bonds, focusing on raising capital for projects related to the conservation and sustainable development of marine and ocean resources. Capital from blue bonds is used to protect marine ecosystems, manage marine resources sustainably and support the blue economy. Blue bonds are an important financial tool to develop marine economic sectors in a sustainable manner, minimizing negative impacts on the marine environment while still creating economic value.
In Vietnam, many venture capital funds and impact investment funds have been focusing on the green sector. Funds such as Earth Venture Capital (EVC) identify investing in and supporting green technology startups in Vietnam as a solution to combat climate change, with the goal of bringing sustainable prosperity. ITI Fund is also a fund interested in green startups, having invested in industrial park rooftop solar power system projects and the “Green World” project. Although specific figures on total investment capital in green startups in Vietnam are limited, a report by Bain & Company, GenZero, Google, Standard Chartered and Temasek published in May 2025 shows that green investment from the private sector in Vietnam will reach more than 160 million USD by 2024, accounting for about 2% of total investment of the SEA-6 group (Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand and Vietnam). The report also found that the energy sector continued to account for two-thirds of total green investment in the region, with solar energy recording the largest increase in investment (100%), while transactions in the waste management sector increased by 60% year-on-year ( Vneconomy, 2025 ).
This trend has promoted the emergence of green financial products such as green bonds and green credits, creating more favorable conditions for green startups to access diverse sources of capital to realize their ideas and projects.

3.2. About challenges
Green startups, despite their potential, still face significant challenges that can hinder the growth of young businesses in this field. One of the biggest challenges is finance and high initial investment. Many green projects, especially those related to clean technology, renewable energy, or sustainable infrastructure, require huge investment capital for research, development, and implementation. The payback period for these projects is often longer than traditional business models, which can make some investors hesitant, especially those looking for quick profits ( UNDP Viet Nam, 2023).
In addition, green products and services are often produced using more environmentally friendly processes, using sustainable materials or advanced technology, resulting in higher production costs. This makes their selling price in the market often higher than similar products but produced in the traditional way. Although consumers are increasingly concerned about environmental factors, the price factor is still a major barrier. Convincing customers to pay more for “green value” is a difficult problem that startups need to solve through effective communication and creating a clearly differentiated value.
Although Vietnam has issued many policies to encourage green growth, the implementation and concretization of regulations are sometimes slow or unclear, causing difficulties for businesses in the process of operating and expanding. Complicated administrative procedures, lack of detailed guidance or overlap between legal documents can discourage startups and hinder the development of green projects (Ministry of Natural Resources and Environment, 2023).

Conclude
The green startup journey, despite many bumps and challenges, is truly lighting up dreams of a more sustainable future for Vietnam and other countries around the world. From meeting the growing market demand for environmentally friendly products to taking advantage of preferential policies and green investment capital, all factors converge to turn challenges into breakthrough opportunities. Green startups are not simply profit-seeking businesses, but also pioneers in solving urgent environmental problems, from climate change to waste pollution.

References

1. Anghel, GA, & Anghel, MA (2022). Green entrepreneurship among students—social and behavioral motivation . Sustainability, 14(14), 8730.
2. Ministry of Natural Resources and Environment. (2023). Challenges from green transformation and actions of the Ministry of Natural Resources and Environment . Accessed from https://monre.gov.vn/Pages/thach-thuc-tu-chuyen-doi-xanh-va-hanh-dong-cua-bo-tai-nguyen-va-moi-truong.aspx
3. ITI Fund. (2022). Some investment funds interested in “green” startups in Vietnam . Accessed from https://itifund.com/mot-so-quy-dau-tu-quan-tam-startups-xanh-tai-viet-nam/
4. Mai Thanh Lan, Dinh Thi Huong, and Bui Thi Thu Ha. (2023). Factors affecting green entrepreneurship intention, green competitive advantage and sustainable development of Vietnamese youth . Journal of Commercial Science, 174, 47-61.
5. National Assembly of Vietnam. (2020). Law on Environmental Protection 2020 .
6. Prime Minister. (2021). Decision No. 1658/QD-TTg dated October 1, 2021 approving the National Strategy on Green Growth for the 2021-2030 period, with a vision to 2050 .
7. Prime Minister. (2022). Decision No. 687/QD-TTg dated June 7, 2022 approving the Circular Economy Development Project in Vietnam .
8. UNDP Vietnam. (2023). Proposing financial policies to promote green transition and sustainable growth in Vietnam . Retrieved from https://www.undp.org/vi/vietnam/news/de-xuat-cac-chinh-sach-tai-chinh-thuc-day-chuyen-doi-xanh-va-tang-truong-ben-vung-tai-viet-nam
9. VCCI. (2024). Green transformation: Opportunities and challenges for Vietnamese enterprises . Accessed from https://www.vcci.com.vn/news/chuyen-doi-xanh-co-hoi-va-thach-thuc-voi-doanh-nghiep-viet-nam
10. Vneconomy. (2025). Green investment from the private sector in Vietnam reaches over 160 million USD . Accessed from https://vneconomy.vn/techconnect//dau-tu-xanh-tu-khu-vuc-tu-nhan-o-viet-nam-dat-hon-160-trieu-usd.htm
11. VietNamNet. (2019). Truong Sa Islands light up with clean energy . Accessed from https://vietnamnet.vn/en/truong-sa-islands-light-up-with-clean-energy-E217479.html